Farmaceuta jest w stanie pomóc nam w wielu kwestiach dotyczących naszego zdrowia, wyboru właściwych produktów aptecznych. Możemy z nim również skonsultować zasady przyjmowania leków. W siedmiu punktach przedstawiamy, co może dla nas zrobić magister farmacji oprócz wydania nam przepisanych przez lekarza preparatów.
1
ROBIĆ PRZEGLĄD PRZYJMOWANYCH PRZEZ NAS LEKÓW POD KĄTEM TEGO, CZY NIE WCHODZĄ W NIEPOŻĄDANE INTERAKCJE I TYM SAMYM NIE POGARSZAJĄ NASZEJ KONDYCJI ZDROWOTNEJ
To pomoc szczególnie istotna w przypadku, kiedy chorujemy przewlekle albo nasz wiek sprawia, że mamy wiele schorzeń jednocześnie, ponieważ właśnie wtedy przyjmujemy wiele różnego rodzaju medykamentów. Brak jednolitego systemu informatycznego, w którym znajdowałyby się informacje m.in. o przepisywanych nam przez różnych specjalistów lekach, czasami skutkuje tym, że od różnych lekarzy (np. internisty i kardiologa) dostajemy ten sam lek, tylko funkcjonujący pod inną nazwą handlową.
Przyjmujemy przepisane preparaty, nie będąc świadome, że faktycznie bierzemy podwójną dawkę tej samej substancji czynnej. Farmaceuta, który dokona takiego przeglądu wszystkich przyjmowanych przez nas leków, od razu wychwyci taką sytuację. Mając dodatkowe informacje na temat naszego stanu zdrowia – nadciśnienia, alergii, nadwrażliwości na konkretne substancje – będzie w stanie dobrać preparaty dobrze tolerowane, np. przy wrzodach żołądka czy astmie. W trakcie analizy przyjmowanych leków magister farmacji zwróci nam również uwagę na wzajemne oddziaływania poszczególnych zażywanych przez nas medykamentów (nie tylko leków, ale i suplementów). Wiele z nich w określonych kombinacjach może osłabiać, wzmacniać lub zmieniać swoje działanie. A każda z tych sytuacji bywa niebezpieczna dla zdrowia, czasami nawet dla życia.
2
ZAMIENIĆ LEK PRZEPISANY PRZEZ LEKARZA NA TAŃSZY ODPOWIEDNIK
Jeżeli lek, który chcemy kupić, jest za drogi, zawsze możemy poprosić farmaceutę, aby znalazł jego tańszy odpowiednik. W dodatku aptekarz nie ma prawa tego odmówić. Zgodnie z ustawą „O świadczeniach opieki zdrowotnej…” apteka ma obowiązek poinformować pacjenta o możliwości nabycia leku innego niż przepisany na recepcie, ale o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci i o tym samym wskazaniu terapeutycznym (jednostce chorobowej, w której możemy ten lek zastosować) oraz cenie, która nie przekracza ustalonego limitu (niższej niż lek
oryginalny).
Ponadto rozporządzenie mówi wprost, że apteka ma obowiązek na żądanie pacjenta wydać lek, którego cena jest niższa niż cena leku przepisanego na recepcie. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy lekarz napisze na recepcie: „nie zamieniać” lub „NZ”.
Możliwa jest też sytuacja odwrotna: na naszą prośbę może nam wydać droższy lek innej firmy, jeśli zawiera tę samą substancję czynną, w tej samej dawce. Farmaceuta ma też prawo sprzedać lek zawierający mniejszą dawkę substancji czynnej niż ta zapisana na recepcie.
3
DORADZIĆ ODNOŚNIE SPOSOBU ZAŻYWANIA, DAWKOWANIA LEKÓW I EWENTUALNYCH DZIAŁAŃ UBOCZNYCH
Współczesne leki bywają coraz bardziej skomplikowane w obsłudze, a lekarze – co sygnalizują nasi czytelnicy – nie zawsze mają czas, by podczas krótkiej wizyty wyjaśnić ich działanie i dokładnie opowiedzieć o sposobie ich przyjmowania. Przykład? Leki wziewne często należy aplikować pod odpowiednim kątem po uprzednim wstrząśnięciu. Niekiedy mają one postać tak delikatnego aerozolu, że strumień jest niemal niewyczuwalny, a my mamy wrażenie, iż nie udało nam się przyjąć odpowiedniej dawki.
W przypadku wielu leków dużą rolę odgrywa pora czy sposób (przed posiłkiem, w trakcie lub po) ich przyjmowania. Podczas terapii niektórymi medykamentami należy brać leki osłonowe czy wystrzegać się przyjmowania konkretnych suplementów lub preparatów dostępnych bez recepty. Innych środków natomiast nie można łączyć z pewnymi produktami spożywczymi, np. mlekiem czy sokami owocowymi. Tego rodzaju informacje jest w stanie przekazać nam właśnie farmaceuta. Jest on naprawdę najbardziej kompetentną osobą w tym względzie. Magister farmacji może ostrzec również przed potencjalnymi działaniami niepożądanymi, na które zwykle bardziej narażone są osoby stosujące wiele leków, spożywające alkohol (farmaceutyki często wchodzą w niepożądane interakcje z alkoholem) czy palące
papierosy.
4
PRZYJĄĆ INFORMACJĘ NA TEMAT NIEPOŻĄDANYCH DZIAŁAŃ LEKU
Jeśli stosowany przez nas lek wywołał reakcję szkodliwą czy niezamierzoną (nawet w sytuacji, gdy przyjęliśmy go w sposób niewłaściwy – za dużą dawkę, lek przeterminowany, nieprawidłowo przechowywany, o nieodpowiedniej porze), należy zgłosić takie niepożądane działanie. Najprościej zrobić to, mówiąc farmaceucie w aptece, który z kolei ma obowiązek w ciągu 15 dni zgłosić taką informację odpowiednim instytucjom. Przekazywane przez nas dane są traktowane jak poufne i – poza zainteresowanymi instytucjami – nie mogą być nikomu udostępniane.
5
NAUCZYĆ OBSŁUGI DROBNEGO SPRZĘTU MEDYCZNEGO, NP. GLUKOMETRÓW, PENÓW DO INSULIN CZY APARATÓW DO MIERZENIA CIŚNIENIA
Liczba urządzeń, którymi możemy monitorować stan swojego zdrowia, jest coraz większa. Im jesteśmy starsze, tym wolniej nadążamy za nowinkami technicznymi i gubimy się w obsłudze tych wszystkich wynalazków. A przecież od prawidłowego wykonania badania i właściwego odczytu danych często zależy podjęcie (lub nie) dalszego działania. Czyli: wzięcie leku, udanie się do lekarza albo na szpitalną izbę przyjęć. Magister farmacji może pomóc oswoić nowy sprzęt i nauczyć nas go obsługiwać, bez względu na to, czy będzie to nowoczesny glukometr, aparat do mierzenia ciśnienia, termometr bezdotykowy czy test na wykrywanie krwi utajonej w kale. Samodzielne stosowanie takich urządzeń ma sens tylko wtedy, gdy robimy to prawidłowo.
6
POMÓC NAM W WYBORZE NAJWŁAŚCIWSZYCH SUPLEMENTÓW DIETYFarmaceuta doradzi przede wszystkim, przyjmowanie których suplementów w naszej sytuacji jest zasadne, które możemy odstawić, a których nie powinniśmy przyjmować w jednym czasie. Bo choć z założenia przyjmowanie suplementów diety zgodnie z zaleconą przez producenta dawką nie może być szkodliwe, czasami – na przykład pod wpływem sugestywnych reklam – bierzemy równocześnie kilka różnych preparatów. Problem w tym, że często mają one bardzo podobny skład, a ich składniki albo niebezpiecznie wzmacniają, albo wzajemnie upośledzają swoje wchłanianie. Farmaceuta posiada również informacje dotyczące zarówno jakości poszczególnych produktów, jak i sposobów ich produkcji. Zwróćmy uwagę na to, że kryterium wyboru nie może być jedynie stosunek wielkości opakowania suplementu do jego ceny (czyli całkowity koszt jednodniowej kuracji). Ważnymi czynnikami są także – przykładowo – stężenie substancji aktywnej, ze względu na którą kupujemy suplement, jego forma (cytrynian magnezu czy tlenek magnezu), rodzaj opakowania,
w jakich jest sprzedawany (butelka
z ciemnego szkła zawsze będzie gwarantowała niezmienność postaci produktu w czasie jego stosowania
i w tym kontekście jest bezpieczniejsza niż opakowanie z tworzyw sztucznych). Słowem: farmaceuta pomoże wybrać suplement optymalny dla naszego problemu.
7
DORADZIĆ W SPRAWACH NASZEGO ZDROWIA I URODY
Bardzo często, zanim pójdziemy do lekarza, konsultujemy się z farmaceutą w kwestiach zdrowotnych. Ze względu na skończone studia, jak i praktykę farmaceutyczną niewątpliwie jest on ekspertem i może nam udzielić trafnych wskazówek. Oczywiście nie jest lekarzem, ale jego doświadczenie pozwala ocenić, czy problem, z którym się do niego zwróciliśmy, można rozwiązać w aptece czy konieczna jest konsultacja specjalistyczna. Warto pamiętać, że niektórzy farmaceuci poszerzają swoje kompetencje, są często kosmetologami albo dietetykami.
